Nu in de grote zaal

Existence in Paint

Existence in Paint
3 juni t/m 9 juli 2023

Opening: vrijdag 2 juni om 17.00 uur – met een openingswoord door Adri Boon

Existence in Paint toont werk van Jacqueline Peeters, Manel Esparbe i Gasca en (curator) Corinne Bonsma. Samen volgden ze in de jaren ’80 een residentie bij De Ateliers, destijds gevestigd in Haarlem. Alle drie schilderen ze, werken ze narratief en gebruiken ze veelvuldig tekst in hun werk.

Vijfentwintig jaar geleden begon Jacqueline Peeters met het maken van uitnodigingen en affiches voor fictieve tentoonstellingen van haar onverkochte schilderijen in niet-bestaande galeries. Ze speelt met de context waarin haar werk wordt gepresenteerd en ontvangen, waarmee ze op een ludieke manier met een serieuze ondertoon zichzelf en haar positie in de (kunst)wereld beschouwt.

Het werk van Manel Esparbe i Gasca heeft een tegendraadse inslag. Zijn schilderijen, waaronder ook collages, bevatten vaak science fiction achtige elementen, vermengd met bespiegelingen van de wereldgeschiedenis, politiek en design. Hij haalt zijn inspiratie uit de eindeloze stroom van beeldmateriaal op internet en observaties uit het dagelijks leven en plaatst vraagtekens bij wat vrijheid van geest – en beeld – vandaag de dag kan betekenen.

Corinne Bonsma schildert fictieve figuren die meestal teruggrijpen op de tekeningen die zij al sinds haar jeugd maakt. In haar werk mengt ze het bewuste en onderbewuste om het raadsel van het innerlijk leven proberen te begrijpen. De huid en de verflagen in haar werk zijn even belangrijk als het narratieve aspect.
Naast haar schilderijen presenteert ze in deze tentoonstelling twee (papieren) zuilen die van hun functie ontheven zijn; ze komen los van de grond en worden op hun beurt gedragen door de spanbalken aan het plafond van de Vishal. Ze ‘staan’ voor de natuur (Butterfly) en de kunstgeschiedenis (Brancusi): Existence in Paint.

Adri Boon verzorgt het openingswoord. Hij is literair vertaler uit het Catalaans, Portugees en Spaans en heeft een grote belangstelling voor kunst en geschiedenis. Hij vertaalde o.a. Romeinse Dialogen (van Francisco de Holanda), een ‘interviewboek’ uit de zestiende eeuw met uitgeschreven gesprekken over de kunsten. En recentelijk werk van Clarice Lispector en de Nocilla-trilogie van Augustín Fernández Mallo, waarmee ze samen de Europese literatuurprijs 2022 hebben gewonnen. Een fragment uit zijn toespraak:

“Kunst is altijd ingebed in een talige omgeving – om het te duiden (de titel), om het onder de aandacht te brengen (een uitnodiging voor een tentoonstelling), om het te categoriseren (een doek gestickerd met ‘unsold’). Jacqueline Peeters trekt al die tekstuele elementen, die normaal om de werken heen gonzen, het toneel op waardoor ze niet langer commentariëren maar participeren en soms zelfs het beeld of het beeldvlak geheel overnemen. Een aantal werken van haar die hier te zien zijn hebben voor mij een kalligrafisch karakter – tekst in een regelmatige patroon op een monochroom vlak. Alleen betreft het hier geen hartverheffend gedicht of korancitaat in schoonschrift maar ongemakkelijke boodschappen uit de wereld van consumptie en commercie.

Kijkend naar het werk van Manel Esparbé moest ik denken aan de monumentale letters die Joan Brossa her en der in het stadslandschap van Barcelona heeft neergeplant. Bij Manel balanceren die letters op de rand van metamorfose – is het nog een letter of is het bezig iets anders te worden?  (Waarmee meteen wordt verwezen naar de dynamische kracht die in de werken schuilt.) Talen zitten opgesloten in gescheiden systemen – we hebben het over Duits, Engels, Frans. Manel is opgegroeid in een omgeving waarin het Catalaans, Spaans en Nederlands dwars door elkaar heen wervelden. Wellicht vindt dat gegeven zijn weerslag in de meervoudige technieken zonder harde grenzen die Manel gebruikt. Ambachtelijke schilderkunst vloeit over in digitale procedé’s vloeien over in grafiek.

De taal in de werken van Corinne Bonsma is lapidair. Een enkel woord, als een mokerslag, een signaal, dwingt de kijker wat hij ziet te interpreteren in het licht van dat woord. Dat lijkt beperkend maar is juist verrijkend. Het woord brengt het verhaal bij het beeld op gang. Zelf spreekt ze van een dubbele bodem.

Welk deel van de hersenen wordt door alleen beeld geactiveerd en welk deel door het woord? En wat gebeurt er in ons brein als woord en beeld samen worden gebracht?”